Jongensradio anno 2007

Ha, een maagdelijk forum! En ík heb "ius primae noctis"!
@qrpman: heb jij nou 30 kristallen in die bak zitten? Kan die ontvanger nog wel in jullie nieuwe huis?? Ik heb twee blokschema's gevonden van die shift-MF regeling, zet ik morgen op dit forum.

@Allemaal: is er interesse voor die high-level beam mixers? Heb de schema's en karakteristieken gevonden en kan ze op de plaatjessite zetten maar het zijn vrij grote bestanden als het leesbaar moet blijven.

En wat Sparkman's Miller effect betreft: Ledlover had het Glenn Miller effect!

Op 9 mei 2007 16:19:22 schreef Frithjof Sterrenburg:
@qrpman: heb jij nou 30 kristallen in die bak zitten? Kan die ontvanger nog wel in jullie nieuwe huis??

Ja, dat was ooit wel de bedoeling. Telkens wanneer ik op een radiomarkt (goedkope) kristallen tegenkwam effen neuzen of er nog iets van mijn gading bij zat.
Er liggen momenteel nog 23 kristallen in de doos met onderdelen. Verschillende soorten en formaten, dan weet je het wel...
Heb de meesten ooit wel getest/gecontroleerd heb. Volledig en netjes opgebouwd met alle 30 stuks is het echter niet.

Wat mijn huis betreft, zit hier midden in de rimboe, achter het krantenpapier, van Jan en alleman verlaten. Vandaar natuurlijk mijn interesse voor het draadloos gebeuren.

Zit hier te rommelen in mijn 'opslag'; kom ik toch het boek 'Ontvangers' tegen van ene Sterrenburg (ooit weer netjes met boeklon hersteld). Wat zie ik op blz 141: De straaldeflectiebuis in balansschakeling...

[Bericht gewijzigd door qrp_man op woensdag 9 mei 2007 16:52:37

Hier twee schema's voor een continu-variabele bandbreedte:

Wat ziet mij oog hierboven: Pat Hawker; Amateur Radio Techniques.
Heb hier de versie uit 1970, met het verhaal op pagina 79.

Mijn dank voor de 'link'.

[Bericht gewijzigd door qrp_man op woensdag 9 mei 2007 16:57:49

Voor verdere radio projecten een aparte voeding gemaakt.
Geheel in stijl met een seleengelijkrichter "AEG Rundfunk Gleichrichter B250C200" en Amroh smoorspoel want in zoiets moeten geen nieuwerwetse onderdelen natuurlijk
Uit het geheel komt 100 VDC, 2x13 VAC en 6 VAC. Genoeg dus voor buizen als halfgeleider radio projecten.

@Frithjof: Zoiets (continue bandbreedte instelling) staat ook in een van de radiobulletins van 1973-1975. Was een serie, getiteld 'moderne communicatie-ontvangers.

Het gedoe met het kam-spectrum staat er ook in bescreven. Maar da's zeker niet eenvoudig. Je hebt dan wel een filter nodig met een breedte van 1MHz, (bij 1MHz kristal), en toch vrij steile flanken.
Ik vraag me af hoe je dat netjes realiseert.

In plaats van een blokgolf kan je bijvoorbeeld een zaagtandvorm nemen. Dat is natuurlijk wel lastiger te maken. Maar waar een wil is is een weg.

Wel lastig is dat de sterkte van de nde harmonischen met 1/n afneemt. Maar schijnbaar is het toch wel effectief, anders werd het niet gebruikt.
Vergeet trouwens niet dat de afwijkingen van de 1MHz osc. ook verderdigvoudigen op 30MHz. Je hebt dan toch nog wel ietsje meer verloop dan met allemaal verschillende kristallen.

[Bericht gewijzigd door (Z)weetvoetje op woensdag 9 mei 2007 18:12:06

Mooi Flip.

Ik ga de trafo uit bonzo halen en dan ook in een mooi kastje.

Fred

@fzwart,
Mooi man!
@Frithjof,
Ik ben zeker geïnteresseerd in de straaldeflectiebuis, zet maar neer.

Lang geleden heeft in een Electron een schema gestaan van een 1MHz raster oscillator, de Harmonica Oscillator van, ik meen, PA0CX.

Een Butler oscillator kan wellicht hetzelfde kunstje, al is het mij nog niet echt gelukt het ding op een even harmonische te laten piepen. Zou volgens een theorie van Frithjof en mij, wel moeten kunnen! Wij waren tot de conclusie gekomen dat het een synchroniserende oscillator is, maar:

B.v.:

Xtal: 16MHz

5e -> 80 MHz OK
6e -> 96 MHz NOK
7e -> 112MHz OK
8e -> 128MHz NOK
9e -> 144MHz OK

Dit komt meer met een 'overtone' model overeen?
Misschien dat het werkt als het Xtal in de grondtoon wordt gedwongen door een kring in de eerste anode leiding en een kring op de gewenste (even/oneven} harmonische in de anode leiding van de tweede buis.

Butler met fet's:

Er zijn trouwens een bult aan schakelingen mogelijk volgens het 'source/kathode gekoppeld' principe, zie een latere druk van Ontvangers voor alle varianten.
Het principe is te gebruiken als versterker, (Franklin, Frithjof's Wunderhorn) oscillator en mengtrap. Wat wil je nog meer?

Source coupled oscillator:
http://rfdesign.com/images/archive/0401Koster58.pdf
Van laag, tot zeer hoog!

Vanwege de bouw van een kristal is het niet mogelijk om hem op een even harmonische te laten generereren.

Het is een piezo-electrisch kristal, wat mechanisch trilt. Nou is het de bedoeling dat als hij mechanisch trilt, dat er dan tegelijkertijd spanning op de poten staat. En als er spanning op de poten staat moet er een (torsie)kracht op het kristal werken. Ik zal even proberen om het met ascii-art uit te leggen:
Ik teken een dwarsdoorsnede van het kristal, en ik geef aan waar de lading ontstaat. Je moet ervan uitgaan dat boven en onderkant geleidend zijn.
Merk op dat hoe sterker de lokale verbuiging van het oppervlak, hoe hoger de spanning.

+++ ++ +  +    +          +    +  + + ++ ++++

            _____________________
____--------                     ------______



--- -- -  -    -          -   -  - - - -- ----

grondtoon, werkt perfect. Het kristal vibreert, en er ontstaat positieve en negatieve lading op boven resp onderkant.

In 2e harmonische echter:

+++ + +  --  - -  -      -   -  ---   +  + ++++    spannning boven
      _____                       _____
__----     -------__________------     ----___     kristaloppp.

--- - -  + ++ + + +       +  +  +++   -  - ----   spanning onder

En, zoals je ziet, de negatieve en de positieve spanning heffen elkaar precies op. Ookal resoneert het kristal mechanisch goed, je krijgt geen spanning. En zou je het kristal onder spannning zetten, dan gaat het mechanisch ook niets doen. Je zou het eens moeten bekijken met een wobbulator ofzo. Als het goed is zou je dan bij de dubbele frequentie (bijna) niets moetne zien, bij grondtoon en 3x de frequentie wel.

Bij de 3e harmonische ga je natuurlijk 6 krommingen krijgen, waarvan er 4 positief, en 2 negatief, dus dat gaat weer wel goed.

Tenminste, dit is zoals ik het mezelf heb uitgelegd. Ik neem aan dat dit erachter zit.

Heb hier ook nog effen zitten zoeken inzake het harmonischen gebeuren.

Heb een kopietje gevonden van een artikel op blz 343 in electron van het jaar 'onbekend' door PA0SE van een ontwerp door CN2AQ getiteld "injectie gesynchroniseerde oscillator", met een 12at7/ecc81, waar ik toendertijd mee aan het experimenteren ben geweest. Het bereik zou minstens van 12 to 32 Mhz moeten lopen.

Kan helaas niets inscannen dus kan het niet laten zien.

Volgens het artikel zou op blz 711 van electron 1976 ook nog wat beschreven moeten staan. Ik geloof niet dat ik deze hier tot mijn beschikking heb. Iemand die eens kan kijken wat er op deze blz beschreven staat?

By the way, (z)weetvoetje, je blijft me telkens (in positieve zin) verbazen. Is er ook wat waar je geen verstand van hebt.

Auto's

fred

@(Z)weetvoetje, dat bedoelde ik met overtone. Alleen oneven harmonischen. Mechanisch zijn er trouwens meerdere modi mogelijk zoals lengte- en dikte trilling.

[Bericht gewijzigd door Rd12tf op donderdag 10 mei 2007 10:52:45

@flip: ja! mooi! vooral dat matte zwart spreekt me aan, is goed vanwege de dissipatie...

@Roeland: was dat nou die serie die ik in RB schreef? Ben de tel kwijt... Die filters zijn bij "frequentie-analyse" het probleem, ook is het inderdaad zo dat je steeds lagere amplitudes krijgt, een raster van 1 MHz tot 30 MHz of zo lijkt me niet realistisch. Wat de stabiliteit betreft: ook Xtals op hoge frequentie verlopen meer dan die op lage, het zijn altijd relatieve veranderingen, zoveel promille van de grondtoon.

@Rd12tf: hier zie ik een duidelijk realistisch Jongensradio 2007 project zitten waar we ons in conclaaf op kunnen werpen. Het is niet ingewikkeld (in theorie!) al zullen er ongetwijfeld adders onder het gras zitten. In goede Latijnse traditie zeg ik dus: "vipera in pabulo"!
Daar gaan we (pak maar even het schema van Frithjof's Wunderhorn van het eerste deel van het rechtuitforum erbij):

1) Die schakeling is eigenlijk een cascade van een kathodevolger en een geaard rooster versterker. In- en uitgang zijn in fase en een heel klein C'tje van de tweede anode naar het eerste rooster is al voldoende voor piepen. Een kathodegekoppelde multivibrator, dus.
2) je kunt er zowat alles mee doen, ik heb hem als RF versterker en als vrijlopende oscillator gebruikt en dat gaat altijd prima.
3) Je kunt twee kanten op voor het doorkoppelen van trap 1 naar trap 2: buis met gemeenschappelijke kathode als ECC91 (Wunderhorn) of twee kathodeweerstanden met een C'tje ertussen. Die tweede mogelijkheid kom ik op terug.
4) als VFO is ie prima stabiel als je het koppel C'tje heel klein houdt. Bovendien varieert de amplitude over een breed bereik maar weinig. Je kunt daarmee experimenteren door de kathodeweerstand te variëren en je zou die voor meerdere bereiken zelfs kunnen omschakelen. Kan je ook een aardig zuivere sinus mee krijgen.
5) volgens mij moet ie ook als dipper kunnen werken: meter in de gemeenschappelijke kathode van de Wunderhorn. Voordeel van deze oscillator is dat je geen tap op de spoel hoeft te leggen of capacitieve deler erover voor de terugkoppeling.
6) Als je twee afzonderlijke kathodeweerstanden gebruikt koppel je die met een C, maar het kan ook met een X-tal. JE MOET DAN OPPASSEN DAT JE GEEN OVERTONES KRIJGT! Rd12tf: ik denk dat je een overtone X-tal hebt! Ik denk dat er meerdere serieresonanties in dat piepsteentje zitten.
7) Het schema van PA0CX van de Harmonica heb ik maar het is vrij groot. Later gaf hij nog een gesynchroniseerde oscillator volgens het schema'tje hierbij. Gewone Hartley, maar het X-tal koppelt alleen op zijn serieresonantie terug. Dat is precies hetzelfde als je met een Butler kan doen, met een X-tal op frequentie n synchroniseert ie dus op 2n, 3n enzovoorts. Was de triode van een ECF80.

Als gezegd: lijkt me prima voer voor de Jongensradio. Met FETjes gaat het precies zo.

Zie dat er intussen weer wat bij is gekomen, dus even aanpassen: bij het kristal in de terugkoppeling gaat het ALLEEN om de grondtoon! Bij synchroniseren wordt die vrijlopende oscillator dus elke x-te trilling op zijn plaats gezet.
Zal even naar de artikelen die qrpman citeert kijken, die injectieoscillator was van OM Quast herinner ik me.

6) Als je twee afzonderlijke kathodeweerstanden gebruikt koppel je die met een C, maar het kan ook met een X-tal. JE MOET DAN OPPASSEN DAT JE GEEN OVERTONES KRIJGT! Rd12tf: ik denk dat je een overtone X-tal hebt! Ik denk dat er meerdere serieresonanties in dat piepsteentje zitten.

Ok, zal experimenteren met diverse kristallen en de truc met kring op grondtoon.

Al met al toont het wel aan dat een Butler een superieure overtone oscillator is! Probeer dat maar eens (stabiel!) met één actief element: De parasieten vliegen je om de oren, zeker bij de 9e overtone.

Een tijdje geleden vond ik dit document op het net. Beetje basis info X-tal oscillatoren.

Grappig, die laatste uit dat document wordt ook wel Butler genoemd ... Een halve dan!

//Edit is fig. 7 wel een Colpitts? Volgens mij is het een Clapp.

Nog wat schema's getekend van de source coupled famillie:

HF versterker.

Mixer. LO mag ook aan de source's geïnjecteerd worden.

Oscillator.

Natuurlijk ook voor buisjes geschikt!

[Bericht gewijzigd door Rd12tf op donderdag 10 mei 2007 14:32:06

Even kort tussendoor, ik geloof trouwens dat we hier het volgende onderwerp bij de kladden hebben. Ik ben altijd gek op die schakeling geweest, vooral omdat je geen tap op de spoel nodig hebt.
Belangrijke opmerking voor de goede orde: die afgestemde kring (het spoeltje dus) moet op de HARMONISCHE staan. Neem aan een X-tal van 2 MHz en je wilt 4 MHz. Dan moet het dus zo zijn dat als je het kristal vervangt door een C'tje het ding als vrijlopende oscillator rond de 4 MHz piept. Prik je het kristal erin dan synct ie precies op 4 MHz. Bij het schakelingetje dat ik hierboven gaf schrijft PA0CX dan ook dat je hem bij fijnafstemmen van het spoeltje hoort inklikken. Ik kom straks (na het tekenen van de schema's) met twee voorbeelden uit de literatuur.
Nog even extra: als je van die mixer de drains/anode samenbindt krijg je een single-ended balans. Voordeel: onderdrukken van Vosc. Perfect voor een VLF/LF/MF converter.

@Frithjof: Weet jij in welke Electron de harmonica van PA0CX staat? Of heb je alleen het losse artikel?

p.s. Ik heb alle Electrons vanaf 1961, als je wat opgezocht wilt hebben dan kan ik dat wel doen. Ik kan alleen (nog) niet scannen.

Heel kort ff kort off topic
Ik zit natuurlijk stiekem mee te kijken,
Maar zal eerlijk tikken dat ik er niet veel meer van begrijp af en toe!
Schema's kijken is wat ik sowieso altijd wel leuk vind.
Het vervelende is altijd om de tekst in gedachte bij de schema's te plakken.
Zodat je/ik er een begrijpelijk beeld er van krijg.

Misschien heeft dit ook wel met mijn: Dislectie?Dislektie?Dyslectie?Dyslektie?Dyslexie?Disleksie te maken?

Rob007.

Nogmaals: het is thislexy!

Nouja, de kristalosc. zal wel betrouwbaar zijn. Daar moet je niet het probleem in zien. Het probleem zit toch eerder in de variabele osc.

Heeft iemand trouwens wel eens geprobeerd wat er gebeurd wanneer je zo'n overtone-schakeling uitrust met een varco? Want met een beetje handigheid fiets je dan iedere keer in een van de harmonischen. Maar ik weet niet hoelang je daarmee door kan gaan. De 15e zal toch al wel vrij zwak zijn.

Wat is het idee achter een logic gate oscillator. Die versterkt toch niet ?

Fred

@Rob gewoon vragen! Vragen staat vrij.
@(Z)weetvoetje,
Zoals je hebt kunnen lezen, ging dat OK tot en met de 9e overtone. De 11e had ook gekund, maar het varcootje ging niet laag genoeg. De 9e was in ieder geval sterk genoeg. Een AGC zal noodzakelijk zijn, want de amplitude neemt natuurlijk wel af.
Volgende experiment zal ik uitvoeren met een Xtal van 1MHz en een gewone kg kring met varco van 500p.

@Fred,
De 'logic gate' wordt met een weerstand in het lineaire gebied gebracht. Gewoon tot lineaire schakeling gepromoveerd.

@(Z)weetvoetje: compliment voor de thislexy pun.
@rob007: het is dyslexie, maar omdat dat toch al een rotzooitje van Grieks + Latijn is kan het me niks verdomme wat je schrijft, hoor! En als het af en toe wat moeilijk lijkt: ik geef je de garantie dat als we uitgefilosofeerd zijn er een betrouwbare schakeling uitkomt. En dat is dan leuk voor de nabouwers!
@Schimanski: de echte Harmonica is een hele oude, ik zal morgen zoeken.
@(Z)weetvoetje: aan dat schakelingetje met de triode van de ECF80 zit toch een varco? Daarmee fiets je in zijn synchronisatie.
@Rd12tf: CAVE CANEM! Of te wel pas op, jij spreekt over overtones, maar dat zou hier niet van pas mogen zijn. Ook is het niet zo dat je een AGC zou moeten hebben omdat de amplitude afneemt. Je hebt immers als het goed is een VRIJLOPENDE oscillator die gesynct wordt. De amplitude moet dan dus die van de vrijlopende oscillator zijn. In mijn Wunderhorn heb ik dat eens uitgekiend en door instellen van de kathodeweerstand kan je de amplitude mooi instellen. Ook - en dat is in verband met het overtone verhaal interessant - kun je er een redelijk gave sinus uitkrijgen door vooral niet te sterk terug te koppelen. Bedenk dat bij al dit soort schakelingen, ook de Franklin, die koppel-C's HEEL klein moeten zijn.

Ik heb nog twee varianten gevonden. In "sync oscillator 2" is er een kring in de anode van de geaard rooster triode gehangen met parallelvoeding. Is natuurlijk equivalent aan de roosterkring in de kathodevolger. Stond in mijn notitieboek, weet de herkomst niet, let op het alternatief van een C of een X-tal in de kathodes.
"Sync oscillator 3" komt uit QST. In het artikel wordt specifiek genoemd dat verwisselbare kringen in de anode worden afgestemd op onder andere 14 en 28 MHz, even veelvouden dus.

Rd12tf en ik hebben ons in privé correspondentie eerder afgevraagd of het nou om een gesynchroniseerde oscillator gaat of om een oscillator met harmonischen generator. Uit wat PA0CX schreef over het eenvoudige schakelingetje met die triode (het "inklikken" als je de LC kring afstemt) blijkt duidelijk dat het syncen is. Uit de "C óf X-tal" in het bijschrift van sync oscillator 2 kan je dat ook concluderen, maar in het QST verhaal stond "harmonics". Zo'n oscillator is ook te syncen door injectie van buitenaf en volgens mij is er hier "injectie van binnenuit" door dat X-tal.

@qrpman: Electron 1976 pag. 711 zit niet in mijn files, zou moeten betekenen dat ik dat niet interessant vond.
@Schimanski: zie jij iets relevants op die pagina?

@Rd12tf: CAVE CANEM! Of te wel pas op, jij spreekt over overtones, maar dat zou hier niet van pas mogen zijn. Ook is het niet zo dat je een AGC zou moeten hebben omdat de amplitude afneemt. Je hebt immers als het goed is een VRIJLOPENDE oscillator die gesynct wordt. De amplitude moet dan dus die van de vrijlopende oscillator zijn.

Ik weet, ik weet! Zie de vraagstelling van (Z)weetvoetje, ik gaf daar slechts antwoord op vanuit de oude situatie dus met de boosaardige overtone Butler.
In de nieuwe situatie maak ik een Butler:

a) Eerst zonder Xtal, maar met een capaciteit equivalent aan het Xtal.
b) Zorg voor 'mooi' oscilleren over het hele bereik met een minimum aan terugkoppel C.
b') Experimenteer desnoods met de source/kathode weerstanden.
c) Plaats dan het Xtal en kijk of ik synchronisatie punten krijg, op f 2f 3f 4f etc.

Als dat niet lukt, solliciteer ik bij de Baarnsche Fleveldienst ...

Hoogachtend,

Uw RPG7