VFD buizen multiplexen

Mooie buisjes (heb er zelf ook).

De grid (of rooster) dient inderdaad om de buis te selecteren bij multiplexing.

Waar de anode-en gridspanning normaal een +20-30V bedraagt bij DC-sturing heb je wel een +50-tal Volt nodig bij gemultiplexte sturing om een voldoende helderheid te bekomen (geen probleem voor de buis, het staat zelfs zo in de datasheet).

1x6 multiplexing is geen probleem bij de voornoemde +50V.
Voor de MPX-frekwentie: zie dat je boven de 50Hz voor de 6 buizen (of 300Hz/buis) blijft om flikkeringen te voorkomen.
Hoger dan 1000Hz heeft eigenlijk geen nut meer.

Wat betreft de filamentspanning:
De aangeraden AC-spanning is om spanningsgradiënten over de lengte van het filament teniet te doen.
Bij DC-voeding is de spanning op elk punt van het filament verschillend t.o.v. massa, wat dus een lichtintensiteitsgradiënt over de lengte van het filament teweegbrengt.
Dit is vooral belangrijk bij multidigit VFD buizen met lange filamenten.
Bij een enkele buis (dus korte filamenten) is dit minder van toepassing behalve indien je meerdere filamenten in serie gaat schakelen.

Ik dacht zo uit mijn hoofd dat de typical filamentspanning voor een IV-6 0.95V bedroeg (zal deze avond de datasheet eens controleren).
Dit luistert redelijk nauwkeurig omdat het filament laagohmig is en een tiende van een volt al gauw een grote variatie in filamentstroom veroorzaakt (het filament dient om elektronen uit te zenden maar mag daarbij niet zichtbaar gloeien i.v.m. de levensduur).
Beter is om de filamenten stroomgestuurd (zie weeral de datasheet voor de typical filamentstroom) te maken (via één of twee gepaste serieweerstanden op een wat hogere spanning).

In de praktijk wordt dikwijls gebruik gemaakt van een trafo met 3 spanningen (3 secundaire wikkelingen): 7-8VAC voor de logische +5V, een paar volt voor de filamentspanning en 25-35V voor de anode/gridspanning.

Dit type trafo vindt je veel terug in magnetrons met VFD display.

Application notes met hele mooie uitleg over VFD displays en hun aansturing kan je vinden bij Noritake:
hier en hier.

Heb weinig tijd over (ben op 't werk), zal vanavond indien gewenst verder uitwijden.

CD

Bedankt voor de info! Een en ander is nu een stuk duidelijker.

Ik heb vandaag wat geëxperimenteerd met een functiegenerator en een flinke voeding, maar helaas is dit een destructieve test geworden. Eén van de krokodilklemmen schoot op een onbewaakt ogenblik los, en raakte natuurlijk precies de positieve zijde van het filament (de voeding leverde op dat moment natuurlijk zo'n 40 volt). Het gevolg was een kortstondig gloeilamp-effect, en een niet functionerende buis...
Ik heb nog voldoende VFD's voor een klok, maar het is toch zonde...

Helaas heb ik hierdoor mijn test niet kunnen afmaken, ik weet dus nog steeds niet wat het buisje zou doen bij 50V anodespanning. Bij 30 volt halveerde de intensiteit ongeveer wanneer ik de grid aanstuurde met een 1 kHz blokgolf op 50% duty cycle. Wanneer ik de duty cycle op 33% instel, gaat het buisje uiteraard nog veel zwakker branden.

Hoe is de intensiteit vergeleken tot een niet-gemultiplexte buis, wanneer ik deze met 50 volt op 1/6T (16% duty cycle) of 1/3T (33% duty cycle) zou aansturen? De labvoeding wil zo ver niet gaan, wanneer ik er twee in serie zou zetten, kan ik maximaal zo'n 42 volt bereiken. Voor de klok moet ik nog een trafo bestellen, hiermee kan ik dus nog alle kanten op.

Wat is bovendien aan te raden voor een redelijke leesbaarheid bij daglicht: de buizen per drie of per zes multiplexen (1/3T of 1/6T ingeschakelde buis), en bij welke anodespanning?

Op 17 oktober 2006 18:29:59 schreef Buzz:
Bedankt voor de info! Een en ander is nu een stuk duidelijker.

Goed zo!

Eén van de krokodilklemmen schoot op een onbewaakt ogenblik los, en raakte natuurlijk precies de positieve zijde van het filament (de voeding leverde op dat moment natuurlijk zo'n 40 volt). Het gevolg was een kortstondig gloeilamp-effect, en een niet functionerende buis...|

Ik heb het hier al meermaals gezegd: Altijd een 4k7 weerstand in serie met de anode/gridspanning gebruiken als je experimenteert, zodoende heeft een accidentele aanraking met één van de filamentaansluitingen géén destructieve gevolgen (ik spreek óók van ondervinding).

Hoe is de intensiteit vergeleken tot een niet-gemultiplexte buis, wanneer ik deze met 50 volt op 1/6T (16% duty cycle) of 1/3T (33% duty cycle) zou aansturen?

De intensiteit is natuurlijk lager maar het is altijd een compromis tussen intensiteit/levensduur (net als bij nixiebuizen).
In de meeste lichtomstandigheden zijn VFD's meestal te helder (behalve in volle zonlicht), zodoende is de verminderde helderheid niet echt een probleem.
Ik voorzie altijd een PWM-regeling via een LDR om de lichtintensiteit afhankelijk van het omgevingslicht te maken (ik gebruik wel een PIC microcontroller voor de aansturing).

Voor de klok moet ik nog een trafo bestellen, hiermee kan ik dus nog alle kanten op.

Behalve indien je een geschikte slooptrafo kan vinden raad ik je aan met SMPS (geschakelde) voedingen te werken.
Ik ben voor 't ogenblik testen aan het uitvoeren met de National LM9022 VFD filament driver (niet algemeen te koop - behalve bij Digikey - maar wel te sampelen).

Wat is bovendien aan te raden voor een redelijke leesbaarheid bij daglicht: de buizen per drie of per zes multiplexen (1/3T of 1/6T ingeschakelde buis), en bij welke anodespanning?

1x6 MUX met 50V anode/gridspanning is voldoende (ik doe 1x9 met een IW-18 9-digits VFD buis).

CD

PS: Zojuist de IV-6 datasheet gecheckt:
Filamentspanning is idd. 1.0V@50mA.
Anode/gridspanning bij DC sturing: max. 25V
Anode/gridspanning bij gemultiplexte sturing: 50V
Absolute max. anode/gridspanning: 70V

Zes buizen multiplexen moet dus haalbare kaart zijn, dat klinkt goed! Ik wil deze eerste klok volledig met standaard CMOS IC's gaan bouwen, puur om dat ook weer eens te gebruiken. Voor mijn gevoel grijp ik bij mijn projectjes namelijk te snel naar een microcontroller, dat wilde ik nu bewust niet doen...

Na deze VFD klok staat nog een nixie-wekkerradio op de planning, die wil ik wel microcontroller-gestuurd maken met wat meer functies en snufjes. Deze VFD-klok krijgt enkel de functie "tijd weergeven", om het zo simpel mogelijk te houden.

Dat van die 4k7 weerstand had ik inderdaad ergens gelezen (zelfs onthouden dat het jouw tekst was! ) en toegepast, helaas had ik die niet direct aan de voeding hangen (waardoor elke loshangende kabel uiteindelijk via die weerstand verbonden zou zijn), maar zowat tegen de buis gesoldeerd omdat de krokodilklem-touwtjes op waren... Gevolg was dat de kabel vóór de weerstand losgelaten had, met alle gevolgen van dien...

Ga ik die 4k7 weerstanden in de uiteindelijke klok gewoon laten zitten, of mag/moet ik die verwijderen of verlagen? Volgens de info die ik hier gevonden heb, zal de totale stroom die de 50V voeding moet leveren zo'n 12 mA maximaal per VFD rooster zijn. Als je daar de wet van Ohm op loslaat, hou je geen spanning meer over!
Op zich vind ik dit raar, in mijn eerste test heb ik het als volgt gedaan, en alles werkte perfect: het rooster via een eigen 4k7 weerstand, vervolgens alle segmenten via een gezamelijke 4k7 weerstand. Ik zag geen verzwakking in intensiteit wanneer ik de segmenten bijschakelde, dus waarschijnlijk mag dit gewoon zo.
Wellicht beredeneer ik dit verkeerd, ik hoop dat je me hier nog wat mee kunt helpen?

Over de voeding ben ik het nog niet eens. Een mooie slooptrafo heb ik volgens mij niet liggen, ik zat in eerste instantie te denken aan een 2x20V ringkerntrafo (secundair in serie, halverwege 20V aftakken en stabiliseren op 15 - 18VDC voor de logica, 40V gelijkrichten en een elko erachter voor de +50V, vervolgens een aparte wikkeling voor het filament erbij wikkelen. Ik heb echter geen flauw idee hoe zwaar ik de trafo zou moeten kiezen; is dat 10VA, of eerder 50VA of misschien zelfs nog meer? Mijn logica zal niet veel stroom vragen, dat zal samen nog geen 100mA zijn schat ik zo in.
Ik heb alleen geen idee van wat een VFD buis totaal verbruikt uit de 30 - 50 volts voeding, omdat datasheet en testresultaat nu niet overeen lijken te komen. In welke orde van grootte zou ik een trafo moeten nemen, als ik hier voor zou kiezen?

Dat IC van National ziet er erg interessant uit, ik zal me daar eens in verdiepen! Ik had hem al ergens gezien (denk in het nixie/decatron etc topic) waar je hem inderdaad gebruikt met een meerdere-digits buis. Ik heb ook nog gedacht om een 555-nixie-voeding aan te passen, zodat deze 50V kan leveren. Hier ben ik echter nog niet ingedoken, ik heb ook nog geen idee hoe dit aan te pakken, daarvoor zou ik hem eerst eens moeten bouwen... Op zich zou een van deze twee oplossingen mij wel aanspreken, omdat ik nog wél enkele 12V/1A trafo's heb liggen!

Op 17 oktober 2006 23:26:35 schreef Buzz:
Ga ik die 4k7 weerstanden in de uiteindelijke klok gewoon laten zitten, of mag/moet ik die verwijderen of verlagen?

Gewoon weglaten (dient gewoon ter bescherming van het filament bij het testen met losse draden/krokodillenklemmen).

Ik heb alleen geen idee van wat een VFD buis totaal verbruikt uit de 30 - 50 volts voeding, omdat datasheet en testresultaat nu niet overeen lijken te komen. In welke orde van grootte zou ik een trafo moeten nemen, als ik hier voor zou kiezen?

Test één van je VFD buisjes op 30V, met alle segmenten aan, en meet de opgenomen stroom.
Dit geeft je een idee van de maximale opgenomen anode/gridstroom (bij 50V is dit een fractie meer).
Vermits we multiplexing toepassen is de totale stroom die van één digit.
In de praktijk moet je rekenen op maximum een paar tientallen mA bij 50V.

Dat IC van National ziet er erg interessant uit, ik zal me daar eens in verdiepen!

Daar ben ik testen mee aan het uitvoeren.
Met de schakeling uit de datasheet kom ik op 4.84V voor de filamentspanning, en 21.6V voor de anode/gridspanning.
Door toepassing van bijkomende trappen in de spanningsverdubbelaars (diodes+condensatoren) kwam ik zonder problemen aan 46V bij een belasting van 21mA.
Ik moet nog verder experimenteren i.v.m. de maximale belasting van de LM9022 (max. 2W out) bij gelijktijdig gebruik van de AC filamentstroom èn DC anode/gridstroom.

Ik heb ook nog gedacht om een 555-nixie-voeding aan te passen, zodat deze 50V kan leveren.

Is heel gemakkelijk toe te passen.
Alleen de weerstandswaarden van de spanningsdeler van de terugkoppeling moeten aangepast worden om +50V te bekomen, en misschien de waarde van de uitgangsbuffercondensator.
Ik heb al een aangepaste 555-nixievoeding op print staan maar moet nog testen uitvoeren i.v.m.spanningsbereik en maximale belasting.

Het grote voordeel van het gebruik van een LM9022, of 9022 + aangepaste 555-nixievoeding is dat je de hele schakeling kan voeden uit een simpele 12VDC netspanningsadapter (wel nog een simpele 7805-regeling voorzien voor de logica).

CD

Ik ben met de 555-schakeling aan het stoeien geslagen. Ik heb het standaardcircuit nagebouwd (zoals meermaals in het nixie-decatron etc topic gepost) op breadboard, met R6 = 33K, R7 = 2K2 (Potmeter 1K zit er ook tussen, hiermee is hij goed regelbaar). C4 heb ik 47uF/100V gemaakt, die had ik toevallig in de buurt.
De diode is een EGP10B, die doet 50nS en 100V.
Natuurlijk heb ik geen fatsoenlijke inductor liggen, hiervoor heb ik zolang een spoel van 65uH genomen, zoals je die wel eens in dimmers tegenkomt.
Onbelast werkt het circuit naar verwachting, de spanning is goed regelbaar en de mosfet wordt niet warm. In rust trekt hij zo'n 120mA (12V in, 30V uit).

Wanneer ik het circuit belast, werkt de mosfet zich aardig in het zweet, een belasting van 2 of 3 mA zorgt al voor een aardige spanningsval aan de uitgang (van 30V naar ca. 19V). De mosfet wordt daarbij loeiheet, waarschijnlijk een teken dat de spoel niet op de gewenste wijze zijn energie kan opslaan.

Ik zal maar eens een paar fatsoenlijke inductors bestellen en kijken of dat beter gaat! Op diverse foto's op internet wordt de mosfet niet gekoeld, dus die moet volgens mij een stuk koeler kunnen blijven bij een zwaardere belasting. De circuits die daar gebruikt worden leveren immers zo'n 170V/20mA, mijn testschakeling levert slechts 30V/1mA.

Op 18 oktober 2006 20:47:01 schreef Buzz:
Ik ben met de 555-schakeling aan het stoeien geslagen. Ik heb het standaardcircuit nagebouwd (zoals meermaals in het nixie-decatron etc topic gepost) op breadboard, met R6 = 33K, R7 = 2K2 (Potmeter 1K zit er ook tussen, hiermee is hij goed regelbaar). C4 heb ik 47uF/100V gemaakt, die had ik toevallig in de buurt.
De diode is een EGP10B, die doet 50nS en 100V.

Allemaal perfect!

Natuurlijk heb ik geen fatsoenlijke inductor liggen, hiervoor heb ik zolang een spoel van 65uH genomen, zoals je die wel eens in dimmers tegenkomt.

Dit type van inductor (is eigenlijk geen inductor maar een choke) is totaal niet bruikbaar.
Een zeer geschikte en goedkope inductor is de Toko 822LY-101K (100µH-0.91A-0.28RDC) (Farnell: 1193633).

Ik zal maar eens een paar fatsoenlijke inductors bestellen en kijken of dat beter gaat! Op diverse foto's op internet wordt de mosfet niet gekoeld, dus die moet volgens mij een stuk koeler kunnen blijven bij een zwaardere belasting. De circuits die daar gebruikt worden leveren immers zo'n 170V/20mA, mijn testschakeling levert slechts 30V/1mA.

Ik heb (dacht ik) nog een paar van bovenstaande Toko inductors liggen, en i.i.g. nog een aantal Panasonic 100µH inductors, ook van bij Farnell.
Indien je geïnteresseerd bent kan ik je er eentje toesturen.
De Mosfet wordt normaal niet meer dan handwarm.

CD

Bedankt voor het aanbod, gelukkig kan ik de spoeltjes gemakkelijk bestellen via mijn werk. Ik plaats zometeen de bestelling, dan heb ik ze morgen al in huis. Had sowieso nog wat klein spul nodig voor de toekomstige nixie-klok, dat bestel ik meteen mee...
Met een beetje mazzel kan ik dan komend weekend nog wat testen!

Vandaag nog wat gehobby'd aan de voeding. Ik had per ongeluk de diode verkeerd op m'n breadbordje zitten, waardoor al het vermogen door een 2k2 weerstand (R5) geleverd moest worden. Logisch dat je dan je vingers verbrandt aan de mosfet, die werkt zich echt in het zweet!
Een foto'tje van de testopstelling tot nu toe:

Nu levert hij zonder problemen 50V/20mA, bij 12V/135mA in. In rust trekt de schakeling zo'n 30mA bij 12V voeding. De mosfet blijft nu gewoon koel.
De spoel (panasonic 100uH, via farnell) begint bij zware last wel te piepen op 10 kHz. Mag ik de frequentie van de 555 zomaar verhogen, zodat ik hem niet meer hoor piepen? Ik heb voor deze spoel gekozen omdat zijn resonantiefrequentie op 10kHz ligt, de frequentie van mijn schakeling. Wat gebeurt er met het rendement als ik de frequentie wat verhoog tot buiten het hoorbare gebied?

Prachtig!

Die Panasonic spoeltjes zijn inderdaad degene waar ik het in mijn vorige post over had.

In mijn (nixie)voeding piepte die Panasonic vrolijk aan 40-45kHz.

CD

[oftopic]
turbokeu waar staat die cd voor ?
ik wil het eigelijk al veel langer weten maar ja
[/oftopic]

Ziet er leuk uit.

Zie profiel

Dit topic staat hier in de balk om bij te houden.

Op 22 oktober 2006 19:31:16 schreef Turbokeu:
In mijn (nixie)voeding piepte die Panasonic vrolijk aan 40-45kHz.

Hmm... Dan heeft een frequentieverhoging waarschijnlijk niet eens zin. Nouja, ik zal eerst eens zien of hij piept wanneer de klok af is, misschien valt het nog wel mee. Bovendien komt het geheel in een MDF behuizing, dat dempt ook nog wat.

Ik kwam er helaas ook achter dat die CD4511 een lelijke '6' en '9' weergeeft... Ik heb een workaround met een paar OR-poorten in mijn hoofd zitten, moet nog effe proberen of dat werkt...

@ Henry S. : Ik zal mijn bevindingen hier blijven posten...

Op 21 oktober 2006 19:48:23 schreef Buzz:
Wat gebeurt er met het rendement als ik de frequentie wat verhoog tot buiten het hoorbare gebied?

Een variant van wat iemand hierboven ook al zei: je moet een frequentie pakken waarvan die frequentie (en boventonen) daarvan niet toevallig samenvallen met een resonantiefrequentie van je systeem. Meestal zijn dat soort resonantiepieken een paar KHz breed. Kortom, sweepen dus.

Op 23 oktober 2006 12:49:14 schreef Buzz:
[...]
Hmm... Dan heeft een frequentieverhoging waarschijnlijk niet eens zin. Nouja, ik zal eerst eens zien of hij piept wanneer de klok af is, misschien valt het nog wel mee.

Sorry, mijn fout...
Met 'piepen' bedoelde ik dat de inductor perfect zijn werk deed op 40-45KHz i.p.v. die 10KHz (zonder hoorbare piep).

Ik kwam er helaas ook achter dat die CD4511 een lelijke '6' en '9' weergeeft... Ik heb een workaround met een paar OR-poorten in mijn hoofd zitten, moet nog effe proberen of dat werkt...

Doe geen moeite...
Vervang die 4511 door de (goedkopere) 4543.

CD

Ik zal eens zien wat hij doet als hij ingebouwd zit, misschien valt het mee. Als hij dan ook piept kan ik alsnog experimenteren, eerst maar eens een werkend prototype van de voeding op print zetten...

Zojuist een paar 4543's besteld, die zal ik met een beetje mazzel tegen het weekend wel hebben. Beetje stom van me dat ik niet eerst in de datasheet had gekeken.

Ik ben een stukje verder, de 50 Volts voeding werkt goed. Ook heb ik een aanzet voor de logica op gaatjesprint staan, die wil ik gaan testen.
Ik heb echter nog geen fatsoenlijke stroombron voor mijn filamenten. Omdat ik er niet uitkom met de filamenten in serie i.c.m. multiplexen, wilde ik ze bij deze klok maar parallel schakelen en het extra stroomverbruik voor lief nemen.

Tot nu toe heb ik gedacht aan een lineaire stroombron m.b.v. een LM317.

Ik heb een klein multi-output trafootje uit een oude stekkernetvoeding (een standaard ongestabiliseerd 300mA ding), die zou het net moeten kunnen trekken.
Voordeel van deze trafo is dat ik de secundaire kant zo gunstig mogelijk kan kiezen, waardoor het opgestookte vermogen zo laag mogelijk is.

Ik vraag me alleen af of ik dan nog een andere winding (die de zelfde common aansluiting gebruikt) mag belasten voor de 12V (ca. 150mA!), of dat ik daarmee de trafo zwaar overbelast. Een tweede trafo bijplaatsen zou kunnen, maar daar heb ik niet heel veel plaats voor over.

Anders zou ik een andere trafo kunnen kiezen (12V/1A of 2x15V/300mA) die het vermogen goed kan leveren, en iets doen met een schakelende voeding (schakelende stroombron?)
Wanneer ik vanuit deze spanning een lineaire stroombron voed, stook ik 24/7 een hoop vermogen op. Dat lijkt me een beetje zonde...

In het algemene Nixie/dekatron-topic is reeds geprobeerd mij het principe van filamenten in serie uit te leggen, helaas snap ik er nog te weinig van om dit toe te kunnen passen. Omdat het daar op dit moment off-topic zou zijn, wil ik hier alsnog vragen hoe ik mijn filamenten in serie zou kunnen voeden, in de hoop dat iemand het mij nu wel helder kan krijgen. Het zou mijn klok een stuk efficiënter kunnen maken, bovendien kom ik dan met een kleinere trafo weg.

Waarom moeilijk als het makkelijk kan.

6VAC/100mA trafo (of wikkeling van trafo).
Knoop alle filamenten in serie, de twee uiteinden over de 6VAC, het midden van de 6 seriefilamenten verbindt je met massa (dus: 6VAC - 3 filamenten - massa - 3 filamenten - 6VAC).
Voor alle zekerheid raad ik je aan een serieweerstand in serie met één van de 6VAC aansluitingen te plaatsen.
Deze serieweerstand (enkele Ohm tot enkele 10-tallen Ohm) moet je proefondervindelijk bepalen zodat de filamentstroom zo precies mogelijk 50mA bedraagt, dit omdat een kleine trafowikkeling meestal een veel hogere nullastspanning dan de aangegeven effectieve spanning afgeeft (deze zou funest kunnen zijn voor je filamenten).

CD

Hmm, het zou de mooiste oplossing zijn. Mag ik dan uit dezelfde wikkeling mijn DC-spanning halen, of moet ik daar een aparte wikkeling voor hebben?

Ik kan de trafo waarschijnlijk in het midden loskoppelen (zit buiten het ingegoten gedeelte afgetakt aan elkaar gesoldeerd), waardoor ik wel twee aparte wikkelingen zal krijgen.

Aparte wikkelingen!

Edit: Een "echte" VFD trafo heeft 3 wikkelingen:
- 1 voor het (de) filament(en) (1 tot 6VAC).
- 1 voor de anode/gridspanning (20 tot 35VAC).
- 1 voor de logische 5VDC spanning (7-8VAC).

CD

[Bericht gewijzigd door Turbokeu op dinsdag 31 oktober 2006 18:32:51

Hmm... Dat wordt een uitdaging. Ik zal eens uitzoeken of ik de huidige trafo kan splitsen in aparte wikkelingen. Dit moet mogelijk zijn, alleen moet ik even uitzoeken welke spanning ik dan effectief over houd voor de logica en step-up voeding.

Anders wordt het de 2x15V trafo, dan moet ik echter een flinke serieweerstand opnemen in de filamenten-leiding. Er loopt dan echter maar 50mA, waardoor het verspilde vermogen (9V x 50mA) slechts op zo'n 0,5W ligt. Hier kan ik wel mee leven, scheelt een hoop ten opzichte van parallel geschakelde filamenten!

Andere optie is natuurlijk een nieuwe trafo bestellen, maar liever doe ik het met iets wat ik nog heb zwerven.
Ik ga experimenteren!

Waarom een serieweerstand is serie met de filamentwikkeling? Een bipolaire condensator van 10µF zal de stroom bij een spanning van 15V (50Hz) zonder warmte-verliezen beperken tot 47mA. 2 elko's in anti-serie leveren op dezelfde wijze 51mA.

Hmm, dat lijkt me ook interessant, sowieso om eens mee te experimenteren. Als mijn schakeling het slikt, zou het weer een halve Watt aan loze energie verminderen. Waarschijnlijk is dit elementaire elektronica, waar ik graag wat meer over weet. Hoe bepaal/bereken je dit, of heb je hier misschien wat meer informatie over?

Wat gebeurt er als ik voor twee elko's antiparallel zou kiezen en de elko's wat ouder worden en capaciteit verliezen? Het zou zonde zijn als de buisjes daardoor in rook op zouden gaan...

[Bericht gewijzigd door Buzz op woensdag 1 november 2006 00:11:43

Z= 1/2x Pi f C

Z=impedantie
Pi=3.14xxxx
f=frekwentie (50Hz)
C=capaciteit

CD