kan een wartel te strak worden aangedraaid en wat zijn de gevolgen?

ik heb ooit de opdracht gehad om een tester te maken vor een GPU (ground power unit) dat is feitelijk een generator van 400 V, 400 Hz om vliegtuigen van stroom te voorzien als ze op de grond staan zonder motoren of APU aan.

ik had de opdracht net binnen toen de klant belde hoever ik was..

Hij had een GPU getest van 200 KVA waarbij de kabels onder het ventilatierooster (met schuimfilters) zaten.

wartels ook te strak gedraaid en teveel weerstand. toen GPU op vol vermogen (200 kVA) getest werd, vlogen de kabels in brand die meteen het met olie doordrenkte schuim aanstaken waardoor er lucht ging.

binnen 10 seconde was het ding totaal in lichterlaaie en total loss....

moraal: wel degelijk kan het dus gevaarlijk zijn.

GPU draait namelijk bijna nooit 200 kVA, maar voor de test dus wel.

Insnoeren van de kabel is inderdaad afkeur. Met de hand kun je een wurgwartel al makkelijk TE vast draaien.
Met een sleutel al helemaal.

Een wartel is dan ook geen trekontlasting maar een afdichting.

Ik kan me niet voorstellen dat door een wartel te strak aan te draaien de weerstand van de kabaal (lokaal) verhoogd wordt.
Dan moet je zo hard draaien dat de koperkern van de kabel dunner wordt.
Wellicht was er toch iets anders aan de hand zoals gedeeltelijk gebroken kabels door beweging.

De weerstand niet, maar je isolatie wordt platgedrukt.

Afgezien van het hele technische verhaal (ik zie vooral een potentieel probleem in de isolatie, dat koper, dat zal voorlopig wel): als je iets 'af wilt keuren', dan zal er een wet, norm of richtlijn moeten zijn waar je naar kijkt. 'is afkeur' is dus een volkomen loze kreet zonder onderbouwing van 'in wet, norm f richtlijn X staat dat'. En dan voor het gemak maar even aannemende dat die wet, norm of richtlijn van toepassing is in de gegeven context...

Dat moet dan toch wel flinke insnoering zijn

Moet er niet aan denken om een installatie af te keuren, stilstand, nieuwe kabel trekken,
Omdat er ergens een randje in de isolatie zit?
Word je niet echt populair van lijkt me

feit is dat het hier gebeurde, en ding afbrandde.

maar bedenk wel dat er dan vaak met sleutels aan getrokken is om VAST te zetten.

EricP: zoals gezegd kon ik bij google geen richtlijnen of criteria vinden.

Mijn ervaring is wel dat de vernauwing van de isolatie na verloop van tijd ook gaat verkleuren. Er komt dan een bruine kring in het gebied van de knelling. Dat duidt bij mij op warmte, maar wordt die warmte dan veroorzaakt door verdunde (geplette) isolatie waardoor er dan toch lekstromen gaan lopen?

Op 1 september 2022 13:35:11 schreef High met Henk:
i
Hij had een GPU getest van 200 KVA waarbij de kabels onder het ventilatierooster (met schuimfilters) zaten.

wartels ook te strak gedraaid en teveel weerstand. toen GPU op vol vermogen (200 kVA) getest werd, vlogen de kabels in brand die meteen het met olie doordrenkte schuim aanstaken waardoor er lucht ging.

Het is correct dat wartels in de eerste plaats als afsluitende kabeldoorvoer dienen en niet te strak moeten aangedraaid worden omdat ze dan de isolatie van de kabel kunnen vervormen, of zelfs beschadigen.

Men zal wel weer op mn kap zitten maar dat voorval lijkt me toch fout geinterpreteerd destijds..
Kabels van een GPU zijn behoorlijk robuust met een flinke koperdoorsnede.
Het lijkt me totaal onmogelijk dat je met een wartel de koperaders zo insnoert dat de weerstand ervan dermate oploopt dat ze brand veroorzaken.
Zelfs als je de aders volledig zou platdrukken blijft de effectieve diameter ongewijzigd en bovendien is de vervorming over een dermate kleine lengte dat eventuele meer dissipatie door de kabelader zelf verspreid wordt.
Beschadigde isolatie is meer voor de hand liggend.

Waarschijnlijk geef je daar zelf het probleem al aan: met een sleutel vast zetten, dat lukt vrijwel alleen maar met metalen wartels. Isolatie door prikken. Het knettert wat (dat heeft niks met volle belasting te maken). Wellicht isolatie aardig pletten en dan een kabel wat dun is en die hoe dan ook wat warm wordt (dat heeft wel met volle belasting te maken) en er dan doorheen prikken...

Die verkleuring ken ik wel. Doorgaans de wisselwerking van de weekmakers in de kabel (PVC toevallig?) op het 'rubber' in de wartel. Dat gaat natuurlijk beter als ze harder samen gedrukt worden.

Ik zie dat soort insnoeringen best vaak aan boord. Blij word ik er ook niet van, maar ik heb er ook nog nooit ellende van gezien - voordeel daar is wel dat wat 'zit, dat zit': het beweegt in principe niet.

Afkeuren... Tsja... als je dat vindt... Dan zul je het moeten onderbouwen. 'Ik weet uit ervaring dat het fout gaat' is er ook nog eentje (al is die niet erg 'stevig'). Maar ik weet eigenlijk uit ervaring dat het doorgaans wel los loopt - als in: ik ken geen voorbeelden waar het ellende veroorzaakt heeft.

Zelfs bij kabels die door voortdurend 'warm' zijn erg 'krokant' geworden zijn lijkt het goed te gaan (zolang je ze niet beweegt... en inderdaad, die zijn kandidaat om vervangen te worden).

De eventuele schade aan de kabel even buiten beschouwing laten, kun je met echt lomp aandraaien (bij kunststof wartels) ook de schroefdraad om zeep helpen.

Op 1 september 2022 14:02:16 schreef SuperPrutser:
EricP: zoals gezegd kon ik bij google geen richtlijnen of criteria vinden.

Mijn ervaring is wel dat de vernauwing van de isolatie na verloop van tijd ook gaat verkleuren. Er komt dan een bruine kring in het gebied van de knelling. Dat duidt bij mij op warmte, maar wordt die warmte dan veroorzaakt door verdunde (geplette) isolatie waardoor er dan toch lekstromen gaan lopen?

Nee, die verkleuring komt van de rubberen ring in de wartel die uitdampt, dat trekt dan in de (pvc) mantel.

Op 1 september 2022 14:08:24 schreef bprosman:
De eventuele schade aan de kabel even buiten beschouwing laten, kun je met echt lomp aandraaien (bij kunststof wartels) ook de schroefdraad om zeep helpen.

Als je dat lukt ben je al veel te ver gegaan. Vast is vast. Een kabel die goed in de wartel zit kun je er nog in bewegen.

[Bericht gewijzigd door Sine op donderdag 1 september 2022 14:11:31 (24%)

@EricP
ik meen toch, als je een kabeldoorvoer hebt, zeker bij een soepele kabel van een verplaatsbaar apparaat, en er blijkt dat de wartel de isolatie heeft platgedrukt of beschadigd dat dit dan niet door de vingers kan gezien worden.
Langs die weg is kortsluiting mogelijk en/of water indringing.
En alhoewel het wartel niet als hoofdfunctie trekontlasting heeft, zal net op die plaats door het bewegen bij het verplaatsen van de GPU, van de kabel verder kapotgaan. Een geschonden kabel verliest niet enkel op die plaats de waterdichtheid, maar ook ook mechanische sterkte.

Verder zijn we het eens dat die wartel de aders niet dermate kan pletten dat de weerstand ontoelaatbaar oploopt met zelfs brand tot gevolg.
Bovendien wordt de kabel niet ingespannen door het metaal van de wartel maar door een kunststof of rubber ring.
Ik heb net een restje XVB eens duchtig tussen de bankschroef geknepen met een gevoelige milliohmmeter ertussen.
De isolatie was volkomen geplet, maar de ohmse weerstand geen mΩveranderd.

Op 1 september 2022 14:04:00 schreef grotedikken:
Zelfs als je de aders volledig zou platdrukken blijft de effectieve diameter ongewijzigd

Je bedoelt: de effectieve doorsnede (het aantal mm²). Maar inderdaad, die kan bijna niet kleiner worden - bovendien zouden dan ook nog de aders ter plaatse evenveel lánger moeten worden.

Dat de wartel alleen voor afdichting is, is weer een nuttig feitje voor mij (hoewel ik er wel niet gauw meer mee in aanraking zal zijn). Je leert hier inderdaad schier dagelijks de uiteenlopendste dingen.

idd, ik bedoelde doorsnede , 'lapsus digitae' van mijnentwege.
De hoofdfunctie is afdichting, maar die biedt bij een verplaatsbaar toestel toch ook mechanische bescherming van de kabel, want omdat het stuk voor de wartel beweeglijk is, en in de wartel vast, treedt net op die overgang de meeste mechanische belasting op. Daar gaat de kabel dan vaak stuk.
En als de isolatie vervormd is, of beschadigd, platgedrukt nog een stuk eerder.

Als je een metalen draad heen en weer buigt zal ie uiteindelijk breken net op de grens waar je het ene stuk vasthoudt en het andere stuk beweegt.

en/of waterindringing

Dan zit de wartel te los

dit dan niet door de vingers kan gezien worden

Door welke vingers zien? ALS er gekeurd wordt (zonder keur geen afkeur...), dan zal er een wet, norm of richtlijn zijn die als handleiding gebruikt wordt. Ingewikkelder is het niet. Zolang daar niks in staat (al is het maar iets algemeens), is het DUS geen reden voor 'afkeur'.

Vooralsnog zie je dit ook bij kabels waar de boel helemaal niet zo vast zit ook wel iets gebeuren. Zeker als het 'warm' wordt. Nou zul je niet zo snel PVC isolatie aan boord tegen komen (hoe het materiaal exact heet kan ik je uit het hoofd zo ff niet vertellen), maar het vervormt ook.
Kabels die in een bundel gezeten hebben zijn na een paar jaar ook niet helemaal 'rond' meer. Hoe erg is dat?

Voor wat betreft die trekontlasting: daarover zijn de meningen verdeeld. Als je een wartel alleen als 'waterdicht' zou beschouwen en een trekontlasting is wenselijk (voor mij meestal niet, het zit toch ergens vast...), dan zal die trekontlasting ook niet anders kunnen dan de kabel 'klem' zetten op enige manier zodat er niet... aan getrokken kan worden. Ook daar zul je vervorming zien.

Overigens... als je de boel uit elkaar haalt, dan blijkt het met de vervorming van de ader isolatie (het ging over kabel) heel erg mee te vallen. Uiteraard op wat extreme gevallen na.

De isolatie was volkomen geplet, maar de ohmse weerstand geen Ωm veranderd.

Ik denk dat ik er vrij veilig op kan gokken dat ook de isolatie weerstand nog in tact was. Op dat moment. In combinatie met verouderen / toch een keer bewegen zou het anders kunnen liggen.

Op 1 september 2022 14:25:28 schreef EricP:
[...]Dan zit de wartel te los [...]Door welke vingers zien? ALS er gekeurd wordt (zonder keur geen afkeur...), dan zal er een wet, norm of richtlijn zijn die als handleiding gebruikt wordt. Ingewikkelder is het niet. Zolang daar niks in staat (al is het maar iets algemeens), is het DUS geen reden voor 'afkeur'.

Ik bedoelde natuurlijk , vocht indringing als de mantel beschadigd is door de wartel.
Maar je hebt in zoverre gelijk, dat het zeer onwaarschijnlijk is dat je door het aanspannen van een wartel de kabel dermate beschadigt dat die onbruikbaar wordt. tenslotte trek je bij het aanspannen enkel de rubber dichting aan.
Tenzij de wartel te klein gekozen is voor de kabel. Maar dat is geknoei.
Maar dat betekent dat de kans dat je de aders zo plet dat de weerstand dermate oploopt dat de boel in de fik vliegt al helemaal uitgesloten is.

Een fout gemonteerde kabel die geplet is, kan echter idd kortsluiting veroorzaken met brand als gevolg , maar niet door toename van de aderweerstand.

Er zijn ook wartels met dichtingsrubber en trekontlasting.
Een trekontlasting veroorzaakt altijd indrukking.
Net zoals een dichtingsrubber.

VBS-V-TEC_VM12_LGR-2022862-nb.pdf

Voor de liefhebbers: hier wordt DIN EN 62444 aangehaald

Op 1 september 2022 14:17:54 schreef grotedikken:
ik meen toch, als je een kabeldoorvoer hebt, zeker bij een soepele kabel van een verplaatsbaar apparaat, en er blijkt dat de wartel de isolatie heeft platgedrukt of beschadigd dat dit dan niet door de vingers kan gezien worden.

Dan zou iedere installatie afgekeurd moeten worden, want een inkeping heb je als heel snel. Een kabel waar de isolatie beschadigt is door een wartel moet ik nog tegenkomen.

En alhoewel het wartel niet als hoofdfunctie trekontlasting heeft, ...

Een goede wartel heeft zowel de functie als afdichting en als trekontlasting.

Verder zijn we het eens dat die wartel de aders niet dermate kan pletten dat de weerstand ontoelaatbaar oploopt met zelfs brand tot gevolg.

Ik heb het in mijn hele loopbaan nog nooit mee gemaakt.

Bovendien wordt de kabel niet ingespannen door het metaal van de wartel maar door een kunststof of rubber ring.

Metalen wartels worden hoofdzakelijk gebruikt voor EMC doeleinden, dat zijn dan wel EMC wartels. Maar ook in de koperen wartels zit een kunststof bus, zodat de kabel niet met het metaal in aanraking komt. Dus klopt wat je zegt.

Op 1 september 2022 15:01:33 schreef OXO:
Er zijn ook wartels met dichtingsrubber en trekontlasting.
Een trekontlasting veroorzaakt altijd indrukking.
Net zoals een dichtingsrubber.

Precies.

Ik had eens ergens geleerd dat je EX-wartels alleen met de hand mag vastdraaien. Dat zal niet voor niks zijn.

Op 1 september 2022 15:52:54 schreef mel:
Ik had eens ergens geleerd dat je EX-wartels alleen met de hand mag vastdraaien. Dat zal niet voor niks zijn.

Nou nee.

Explosie vrije wartels bestaan uit een binnen en een buiten deel. Het binnen deel mag je niet al te vast zetten, (maar ook niet te los) maar het buitendeel mag gewoon goed vast gezet worden. Er wordt altijd kabel met een mantel gebruikt, tenminste dat deed ik wel voor explosie vrije kasten voor booreilanden.

Je komt toch regelmatig tegen dat er wartels worden gebruikt die niet passen op bepaalde kabels, en dat dan met geweld passend wordt gemaakt...
(of zelfs dichtgestopt met kneedmassa... )

Ja, maar dan ben je niet goed bezig. Dan ben je dus een knoeier.

Gewoon de juiste wartel bij de kabel zoeken.

Een wartel / pakkingbus heeft maar een beperkt klembereik.
Een wartel KAN ook een inwendige trekontlasting hebben.
Als je een wartel aandraait dan zal na verloop van tijd de isolatie van de kabel / snoer altijd wat ingedrukt worden. Dat is nu eenmaal zo, of de wartel is niet vast genoeg aangedraaid.
Meestal breken de te vast aangedraaide wartels af. Dit gebeurt vaak pas naar jaren, als de kunststof van de wartel wat brozer wordt.

Met een wartel het koper in de ader pletten lijkt me schier onmogelijk.
De meeste vervorming zal plaats vinden op de buitenmantel van de kabel/snoer. In geringe mate de aderisolatie.

Vroeger..... waren de wartels niet zo goed als nu.
Het was (en is) goed de wartels waarvan de kabels van boven komen, deze af te dichten met een kneedmassa, of een geschikte kitsoort. Er blijft dan geen water in de wartel staan.
Door temperatuurverschillen wordt de luchtdruk in de doos hoger en lager, Als de luchtdruk lager wordt, dan wordt er op deze manier geen vocht mee naar binnen gezogen.
Ook blijft er geen stof oid boven in de wartel liggen.

Mij is altijd geleerd dat je wartels handvast aan moet draaien. Dat is nogal een ruim begrip, niet iedereen is even sterk.
Ik heb ooit eens gezocht of er aanhaalmomenten zijn voor wartels, ik heb ze niet kunnen vinden.
(dat betekend niet dat ze er niet zijn....)

[Bericht gewijzigd door Toeternietoe op donderdag 1 september 2022 16:55:39 (11%)