Ontvanger voor vliegerijband

[Hubie] De eerste stond in het boek Jongensradio en daar ben ik,ongeveer 12 jaar oud, dagenlang mee bezig geweest,nooit werkend gekregen en daarna nooit meer een (airbandRX) poging gedaan.(jeugdtrauma....

Ocharme, getekend voor het leven

Maar da's geen superreg maar gewoon een kristalontvangertje met twee extra trapjes audioversterking er achter. Dit lijkt me toch vrij simpel te bouwen zijn. Kristalontvangertjes hebben wel altijd gewerkt bij mij. (maar heb er nooit eentje voor de VHF gebouwd, moet ik toegeven).

En FM wordt gedemoduleerd met een trucje: flankdetectie. Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan....

De omschrijving in de kop komt trouwens niet overeen met de frequentiebanden: 2m zit in het 150MHz bereik, net als de luchtvaart. Overigens, het politiebureau stond schuin tegenover m'n ouderlijk huis, dat signaal kwam gewoon binnen op m'n FM-omroepdoos als ik hem helemaal onderin de band afstemde, rond 87-86 MHz.

Op zondag 6 april 2025 20:10:12 schreef nonius:
[...]
M'n tweede reactie was: de prijs van een Icom luchtvaarporto is tegenwoordig zodanig laag dat ik zelf eigenlijk niet meer zou gaan bouwen. Voordeel is dat je kunt terugpraten tegen degenen die je hoort.... Op de meeste apparaten kun je ook VOR-bakens ontvangen (op onderstaande niet). [...]

Terugpraten?? Zou ik alleen maar doen met een goedgekeurd en geregistreerd toestel. Ook de (verplichte) vergunning niet vergeten na examen (in België BIPT). Ik weet niet of Paulinha_B ook ooit een eed is moeten gaan afleggen bij het BIPT. Mijn nicht, vrijetijds helikopterpilote, heeft dat alleszins moeten doen.

Voor beperkt radiobrevet marifoon was een examen dan weer voldoende.

Op zondag 6 april 2025 23:48:17 schreef nonius:
Ik heb de oprechte vraag of er *iemand* is die er ooit in geslaagd is zo'n werkende superreg-luchtvaartbandontvanger te bouwen. Of dat het gewoon mijn incompetentie (gebrek aan kennis, vaardigheid en mee).

Mijn ervaringen met superregontvangers (anders dan die uit de EE2050-serie) zijn ook niet erg positief.
Wel stond in het Jongens Transistorboek (Kluwer, 1974) een heel leuk ontvangertje dat ik ooit heb nagebouwd (en dat ik nog steeds in mijn bezit heb, zie bijgevoegde foto). Het werkte prima!

Noot: Op de foto ontbreekt de variabele condensator, die is helaas in ongerede geraakt...

Ik heb het schakelschema van bovenstaand ontvangertje even opgezocht, zie foto onder dit bericht.

Dubbelpost, kan verwijderd worden.

Eventjes ademhalen: ik had al veel negatiefs vernomen over superregs, maar de unanimiteit en stelligheid van de veroordelingen alhier verbaast me toch een beetje. Niet dat ik het ooit zelf heb geprobeerd, HF was nooit mijn ding zoals reeds gesteld.

Ik ben intussen naarstig bezig met het schema uit de openingspost in te tikken in KiCad, voeding en LM386 en oscillator zijn al gedaan, de hoofdschotel duw ik nog eventjes voor me uit.

De beschikbaarheid van de "Sonderteile" blijft me echter zorgen baren: de halfgeleiders lijken nog vlot te vinden, maar hoe zit dat met die filters? Dat is voor mij terra incognita.

Kan overigens iemand me uitleggen wat het voordeel is van een dubbelsuperheterodyne? Lang geleden heb ik eens gehoord en genoteerd dat een superheterodyne toelaat om zonder veel moeite de bandbreedte "in te kaderen" op een constante midenfrequentie - maar waarom het nog een keertje overdoen ?

Op maandag 7 april 2025 21:01:39 schreef buckfast_beekeeper:
[...]

Terugpraten?? Zou ik alleen maar doen met een goedgekeurd en geregistreerd toestel. Ook de (verplichte) vergunning niet vergeten na examen (in België BIPT). Ik weet niet of Paulinha_B ook ooit een eed is moeten gaan afleggen bij het BIPT. Mijn nicht, vrijetijds helikopterpilote, heeft dat alleszins moeten doen.

Voor beperkt radiobrevet marifoon was een examen dan weer voldoende.

Wow, gij hebt rijke familie, beste vriend bieboer Helicoptervliegen is zelfs in Belgie duur, de simpelste R22 is per uur nog altijd 3-4 keer zo duur als een Cessna of Piper! Het afleggen van die eed (een soort van vertrouwelijksclausule) is legendarisch onder Belgische privepiloten, maar was toch al afgeschaft toen ik zover was, dat moet +/- 2005 geweest zijn.

En inderdaad, het allerlaatste dat men moet willen doen is terugpraten. Tijdens de hele opleiding werd er alsmaar op gehamerd dat men de frequentie zoveel mogelijk vrij moest laten, en dus alleen maar zeggen wat echt moest, en dan zo cryptisch en zo formeel mogelijk. Wie op een zonnige zaterdag eens naar Brussels info luistert (126,900 MHz of kanaal 126,905) kan daar direct inkomen! Het is me gebeurd dat ik van Kiewit opsteeg en pas in de buurt van Aarschot een praatje kon doen met het slachtoffer van dienst...

Op maandag 7 april 2025 21:54:26 schreef Paulinha_B:
Kan overigens iemand me uitleggen wat het voordeel is van een dubbelsuperheterodyne?

Omwille van de preselectie moet de mf niet te laag zijn: de spiegelfrequentie zou dan te dichtbij liggen. Daarom zie je vaak 21,4 MHz of soms 10,7 MHz (en op HF nog andere waarden).
Aan de andere kant, een FM-detector is gemakkelijker te maken voor een tamelijk lage mf, zoals 455 kHz.
Het kan dan de moeite zijn dan toch maar nog een keer te converteren, dus van bijv. 21,4 MHz naar 455 kHz.

Voor een AM- of SSB-detector maakt de mf niet veel uit, en daar zie je het dubbelsuperen dus niet veel.
Soms nog in heel oude ontvangers, omdat in het stenen tijdperk er nog geen voldoend selectieve mf-filters op voldoend hoge frequenties waren.
In zulke prehistorische toestellen was de hoge mf dus - net als nu - voor de spiegelonderdrukking, maar was noodgedwongen 'breed'; de lage was mf voor de nabij-selectiviteit. Dát hoeft nu (sinds de ontwikkeling van de 'echte' kristalfilters, half vorige eeuw) gelukkig niet meer.

Op maandag 7 april 2025 21:54:26 schreef Paulinha_B:
Eventjes ademhalen

Mijn advies omtrent HF, VHF en UHF, ongeacht AM of FM e.d.
, luister naar F.E.T. Die is voor mij God qua deze materie. Na electron920.

Op maandag 7 april 2025 22:05:36 schreef Paulinha_B:
[...]
En inderdaad, het allerlaatste dat men moet willen doen is terugpraten. Tijdens de hele opleiding werd er alsmaar op gehamerd dat men de frequentie zoveel mogelijk vrij moest laten, en dus alleen maar zeggen wat echt moest, en dan zo cryptisch en zo formeel mogelijk. ...

Precies.
Ik heb wel eens geluisterd op de luchtvaartband en ik vond er maar weinig aan. Superkorte uitzendingen in een zeer snel gesproken en gespecialiseerd jargon.

Ondertussen woon ik al 9 jaar vlakbij EIN en de IC-R7000 is niet aan geweest.

Wat me nog wel leuk zou lijken is een soort van integratie van een ads-b en een voice receiver waarbij je op een flightradar24-achtig scherm direct kunt zien waar de pratende piloot zich bevindt.

Op dinsdag 8 april 2025 00:05:26 schreef joopv:
[...]

Precies.
Ik heb wel eens geluisterd op de luchtvaartband en ik vond er maar weinig aan. Superkorte uitzendingen in een zeer snel gesproken en gespecialiseerd jargon.

Ondertussen woon ik al 9 jaar vlakbij EIN en de IC-R7000 is niet aan geweest.

Wat me nog wel leuk zou lijken is een soort van integratie van een ads-b en een voice receiver waarbij je op een flightradar24-achtig scherm direct kunt zien waar de pratende piloot zich bevindt.

Lijkt mij ook leuk. Maar da's niet Paulinha_B haar intentie. Die wil gewoon een ontvanger om dat 'jargon' hoorbaar te maken.

FL24 data koppelen aan 'lokale' VHF data vergt zóveel meer.

Op maandag 7 april 2025 20:17:52 schreef Keees:
Vraagje aan Hubie,
Ben wel benieuwd naar de rest van dat artikel uit het 'jongensboek'. Zou je van het vervolg aub nog een foto willen maken en hier plaatsen? (of zijn er pdf-downloads van het betreffende boek op internet te vinden?)

Bij deze:

Die wil gewoon een ontvanger om dat 'jargon' hoorbaar te maken.

NEE!

Als dat het geval was dan ging ik naar de winkel. Ik wil HF leren en dit project lijkt me een goede instap, als het niet te hoog gemikt is.

Hubie, dank je!

Op dinsdag 8 april 2025 10:37:56 schreef Paulinha_B:
[...]

NEE!

Als dat het geval was dan ging ik naar de winkel. Ik wil HF leren en dit project lijkt me een goede instap, als het niet te hoog gemikt is.

Nou in dat geval vast 1 tip omdat je kennelijk meteen je (V)HF bouwsel in een print wil vatten: U, V, en andere HF vergt wat meer eisen aan een pcb ontwerp.

Zeker op VHF en nog meer op UHF moet je ook rekening houden met capaciteit en afscherming van sporen en oppervlakken.

Deze opmerking is n.a.l.v. dat je al e.e.a. in KiCad aan het invoeren bent.

Jawel, Harry, dat heb ik nogal gehoord. Ik zie zelfs ontwerpen waarin de verschillende secties van elkaar zijn afgeschermd met geaard blik of maagdelijk pcb-materiaal. Ik heb inderdaad al een beginnetje van pcb in kicad maar er zijn nog veel blanco ruimtes in. Ik zal zeker niks bestellen zonder het aan de kritische blik van dit forum te onderwerpen. En ik zit nog te broeien op een manier om zo'n scheidingsschotjes in te tekenen in KiCad, daar kom ik wel uit een dezer. Niet vergeten dat dit volstrekt niet haastig is, ik zit eigenlijk alleen nog maar te brainstormen, eerder dan echt te ontwerpen.

Overigens lijkt het me dat 4-laags nergens meer voordeel kan bieden dan in dit soort ontwerp:
1/ analoog
2/ ground
3/ voeding(en)
4/ digitaal = cpu+PLL
Het eindversterkertje zou dan eventueel nog op de vierde laag kunnen, als daar meer grondgebied overblijft dan op de eerste.

Bouw het eerst maar eens op in hooiberg-stijl Paulinha.
Als je het dan aan de gang hebt kun je het altijd nog eens in een print gieten.
Hooiberg (ook wel Manhattan style) heeft het voordeel dat je snel wijzigingen kunt toepassen.

Overigens lijkt het me dat 4-laags nergens meer voordeel kan bieden dan in dit soort ontwerp:

Ok, maar ik bouw zoiets gewoon op een één-laagsprint op, een massief kopervlak....

Jinny was me voor, maar inderdaad, gewoon op een massief kopervlak, in 'Manhattan-style', of 'dead-bug' style. Het is een oude, bewezen techniek met goede resultaten voor RF. Het is alleen wat minder geschikt voor massa-productie. Overigens, de Elektuur VHF/UHF-ontvanger op basis van een TV-tuner, waar ik eerder wat afbeeldingen van postte, is ook door mij met deze techniek opgebouwd (net als Elektuur het prototype zo heeft gemaakt en getest, voor ze een printje hebben ontworpen).

En deze techniek is ook interessant: met een kernboor kleine eilandjes frezen. https://www.youtube.com/watch?v=rDAEau_lac8&t=107

M'n meest-recente projectje was dezelfde kristaltester als in de YouTube-video, en is op massief kopervlak opgebouwd. Geeft vaak beter resultaat dan een 'gewoon' printje!

Een echt printje ziet er misschien gelikt uit, maar niets is beter voor RF dan een massief koper massavlak waar alle componenten met zo kort mogelijke draden zwevend boven gemonteerd zitten. De kans is verre van denkbeeldig dat het op een massieve koperprint prima werkt, maar dat de eerste iteratie van de opbouw op 'gewone' print plots een stuk minder goed werkt.... u zou de eerste ontwerper/constructeur niet zien die met dat verschijnsel geconfronteerd wordt

(reactie gekruist met die van @nonius)

Bouw het eerst maar eens op in hooiberg-stijl

Tsja, dat zou mijn gewone benadering zijn, maar precies omdat dat magische HF een slechte reputatie heeft aangaande correcte opbouw dacht ik het voor deze keer vanaf het begin "goed" te doen. Waarbij "goed" nog heel ruim in te vullen valt voor een beginneling. Natuurlijk kan men op gaatjesprint afschermblikjes solderen.

[Bericht gewijzigd door Paulinha_B op donderdag 10 april 2025 19:07:51 (14%)

@nonius: die dode kever is me bekend, en ik heb dat al wel gedaan, tot afschuw van vrienden/kennissen die op middelbare school elektronica hadden geleerd. Maar wat zal ik verstaan onder "Manhattan-style"?

Maar wat zal ik verstaan onder "Manhattan-style"?

https://slideplayer.com/slide/13251817/

Kleine 'eilandjes' van print, bovenop een massief kopervlak gelijmd. Maar zelf prefereer ik zwevend, dan heb je nog wat minder parasitaire capaciteiten.

https://www.amateurradio.com/manhattan-style/

Ik wou nog wel eens smd C'tjes gebruiken om de spanningrail op te monteren.
Direct ontkoppeld.
Werkt prima.
En in de hooiberg of Manhattan style kun je ook prima werken met afgeschermde delen.
Google eens op BITX 20
Mooi bouwproject met spullen uit de junkbox.
Zou ik eerder doen.
Je hoeft de zender er niet eens bij te maken, als ontvanger werkt het ook.

Op donderdag 10 april 2025 18:49:19 schreef Paulinha_B:
Jawel, Harry, dat heb ik nogal gehoord. Ik zie zelfs ontwerpen waarin de verschillende secties van elkaar zijn afgeschermd met geaard blik of maagdelijk pcb-materiaal. Ik heb inderdaad al een beginnetje van pcb in kicad maar er zijn nog veel blanco ruimtes in. Ik zal zeker niks bestellen zonder het aan de kritische blik van dit forum te onderwerpen. En ik zit nog te broeien op een manier om zo'n scheidingsschotjes in te tekenen in KiCad, daar kom ik wel uit een dezer. Niet vergeten dat dit volstrekt niet haastig is, ik zit eigenlijk alleen nog maar te brainstormen, eerder dan echt te ontwerpen.

Overigens lijkt het me dat 4-laags nergens meer voordeel kan bieden dan in dit soort ontwerp:
1/ analoog
2/ ground
3/ voeding(en)
4/ digitaal = cpu+PLL
Het eindversterkertje zou dan eventueel nog op de vierde laag kunnen, als daar meer grondgebied overblijft dan op de eerste.

Nadeel van vier lagen bij VHF kan capacitieve koppeling zijn van de lagen onderling.

Dat speelt soms ook al op met twee lagen. Waarbij de massavlak lagen boven en onder dan weer verbonden worden middels via's.

Zie voorbeeld van m'n VFO oscillator met printspoel. Deze is opgezet voor 3 meter zender maar is eenvoudig aan te passen naar local oscillator voor jouw doeleinden.